WATERSCHEIDING – We zijn er alweer een tijdje overheen, maar toch de moeite waard om te melden. Toen we van Vuotso naar Inari reden fietsten we over een bergpas(je). Die heuvel lag op de waterscheiding – alle water ten zuiden van die lijn stroomt richting Botnische Golf; al het water aan de andere kant richting Barentszee.
In het water ten zuiden van de waterscheiding leeft een parasiet die voor de meeste vissen daar niet uitermate schadelijk is, maar dodelijk voor de Atlantische Zalm, die wel in de noordelijke wateren voorkomt, maar niet in het zuiden. Er staan dus overal waarschuwingsborden dat je absoluut geen levende vis uit het zuiden mee mag nemen naar het noorden en daar loslaten in het water. Dat zou de Atlantische zalm in het noorden binnen enkele generaties doen uitsterven.

En dan nu vandaag – de dag van weer van alles regelen, en daarna de Sami, politiek, levenswijze en cultuur. Zoals in meer landen leidt de oorspronkelijke bevolking een marginaal bestaan. Ze zijn vaak een minderheid, hun levenswijze en belangen komen vaak in botsing met de huidige ontwikkeling en behoefte aan land, water, enegie en geordende infra structuur. Zo ook de Sami die woonden in wat nu Noord Noorwegen, Noord finland, Noord Zweden en een deel van Noord Rusland zijn. Ze leefden van hun rendieren, jacht en visserij, aangepast aan het grimmige klimaat en in nauw contact met de omringende natuur.

Noorwegen heeft erkend, na veel conflicten en pogingen van de Sami om zichzelf te organiseren en gehoord te worden, dat ze recht hebben om te wonen waar ze wonen, hun cultuur en taal te behouden, en als minderheid recht op regionale zelfstandigheid en zeggenschap.
Vandaar dat er nu in Karasjok, de Sami Hoofdstad, een Sami parlement zetelt met een eigen parlementsgebouw en politieke organisatie. Je kunt dat relativeren. De kosten van het Sami Parlement bedragen ongeveer 500 miljoen Noorse Kronen, evenveel als de prijs van anderhalve kilometer snelweg in de omgeving van Oslo.
Maar toch. Ze hebben een stem en worden gehoord. En zo voelen ze het ook. Er wordt naar ons geluisterd, we worden serieus genomen en er wordt rekening gehouden met onze rechten als minderheid.

Dat is in het kort de samenvatting van een lange uitleg die we kregen (60% in het Noors, 40% in het Engels) tijdens een rondleiding door het parlementsgebouw. Mooi gebouw, nieuw met traditionele elementen, bibliotheek, kantoren, vergaderzaal. De gids hield ons 50 minuten bezig, waarvan ongeveer 20 in het voor ons verstaanbare Engels, en wat hij eigenlijk te vertellen had had op een A4tje gepast.
Goed voorbeeld voor de rest van de wereld: het aantal vrouwen en mannen in het Sami parlement is ongeveer gelijk, en het was een politiek bevlogen vrouw (vroedvrouw) die in het begin van de vorige eeuw de aanzet gaf tot de beweging waarin de Sami zich organiseerden om politieke invloed te verwerven en voor hun rechten op te komen.

Om de tijd voordat de rondleiding begon nuttig door te brengen zijn we even de helling opgelopen boven het motel waar we verblijven – mooi uitzicht over de omgeving en vooral ook op de loop van de rivier waarlangs we gisteren hierheen fietsten. We liepen naar het eindpunt van de skilift. Sneeuwgarantie hier nog steeds 100%.

Wie weet met de opwarming van de aarde hoe het verder gaat. Zo’n 50 miljoen jaar geleden was het op de Zuidpool aangenaam toeven met temperaturen van rond de 25% C, en ook de Noordpool lag er in die tijd (met een nog veel hoger CO2 gehalte in de atmosfeer dan nu) warmpjes bij. Aan de kusten van de Noordelijke IJszee wuifden de palmen, en de wintertemperatuur kwam niet onder de 8 C. (Those were the days, denken wij nu wel eens).

Terug naar het koelere heden. Vanmiddag een bezoekje aan het ‘Sami Park’. Was wel leuk om te zien maar de prijs kwaliteit verhouding vielen wat tegen. Wel een heel mooie film of liever multi media presentatie over Sami geschiedenis en levensbeschouwing. Het Sami museum daarna had wel een aardige expositie van Sami kunst, gebruiksvoorwerpen, gewoonten en kleding. Het erbij behorende openlucht museum was een beetje een herhaling van zetten.

Verdere actie vandaag: organisatie van de komende dagen. Morgen fietsen we weer, naar Lakselv.

————

The theme today: Sami politics and culture. After climbing the hill looking out on the valley and the river we cycled along yesterday, we had a guided tour of the Sami Parliament Building. The rights of the Sami as an indigenous people are to a certain extent recognized and guaranteed in Norwegian law, and they have their own parliament, opened some thirty years ago by the king of Norway.
The Sami parliament is one of the very few parliaments were there are about as many male as female members. Sami women have always played an important role in Sami politics – actually it was a woman (midwife) who is seen ast the initiator of the movement for Sami representiation on the political scene.
Of course this parliament mainly deals with the interests of the Norwegian Sami population – the indigenous inhabitants of these northern lands, the Sami now live in four different nation states: Norway, Sweden, Finland, Russia.

After the parliament it was time for a visit to the Sami park (Open air museum of Sami dwellings and culture). The multi media presentation of Sami culture and beliefs was a moving testimony to Sami traditional view of life.